MÓJ
SYN JEST
DZIECKIEM DOTKNIĘTYM AUTYZMEM
„Nie wygląda”
na niepełnosprawnego , uwagę zwraca jego nietypowe zachowanie i trudności
z komunikacją werbalną, jak i niewerbalną. Jego zachowania nie są
zrozumiałe dla tzw. „zdrowego społeczeństwa” i odbierane jako skutek
złego wychowania.
RÓŻNI SIĘ OD
WIĘKSZOŚCI DZIECI POD WIELOMA WZGLĘDAMI
JEGO
AUTYZM JEST GŁĘBOKI
• prawie
zawsze chce być sam,
• nie
używa mowy do komunikacji, ma problemy ze zrozumieniem tego, co mówią do niego
inni
• nie
potrafi bawić się tak jak jego rówieśnicy
•
niekiedy zamyka oczy zaciskając powieki lub mruży je
• nie
rozumie otaczającego go świata i broni się przed nim ucieczką w swój bezpieczny
świat pobudzeniem na przemian z apatią, śmiechem na przemian z płaczem,
krzykiem i atakami agresji
• z
trudem przychodzi mu nauczenie prostych czynności np.
samodzielnego ubierania się, zakładania butów
• nie
potrafi przekazać swoich emocji i
myśli, gdy jest niezadowolony , szczęśliwy ,
podekscytowany głośno śmieje się i krzyczy
• nie
potrafi przewidzieć, zrozumieć swoich zachowań oraz ich konsekwencji, na
spacerze trzeba trzymać go za rękę, gdyż zdarza mu się wybiec
na ruchliwą ulicę
• nie
potrafi przewidzieć i zrozumieć zachowań innych
osób oraz ich konsekwencji
• trudności
sprawia mu odpowiednie zachowanie przy stole, lubi jeść rękami (mimo,
iż potrafi jeść sztućcami )
• nie
naśladuje innych, nie bawi się w udawanie, zabawki głównie wkłada do buzi,
gryzie lub opukuje palcami
• uwielbia
słodycze, niestety jest po nich pobudzony i rozdrażniony, dlatego
słodkości dostaje tylko jako nagrodę w
czasie nauki i zajęć terapeutycznych
•
jest bardzo wrażliwy na niektóre dźwięki, zapachy i zjawiska atmosferyczne np.
silny wiatr powoduje u niego pobudzenie i rozdrażnienie
• często
macha rękami, dziwnie układa dłonie i podskakuje jednocześnie, kołysząc
się na boki i krzycząc
•
przeszkadzają mu szorstkie, sztywne ubrania
• często
zatyka uszy, kiedy przeszkadza mu jakiś dźwięk, kiedy wstydzi się lub boi
• zdarza
się, że ma napady złości, wtedy krzyczy, płacze, uderza się w głowę, uderza
dłońmi w meble, szyby i lustra
• często w
nocy budzi się z krzykiem albo nie może uleżeć w łóżku, wtedy spaceruje po
mieszkaniu, krzycząc i wydając nieartykułowane dźwięki
•
nie potrafi podskakiwać, jeździć na hulajnodze i na rowerze
•
często sprawia kłopoty, rozmazuje krem na ścianie, niszczy zabawki, rozsypuje
mąkę i rozlewa wodę
•
zjada rzeczy niejadalne: mydło, pastę do zębów, ziemię, liście drzew i kwiaty
• ma
problemy ze skupieniem uwagi i koncentracją
•
ból sprawia mu obcinanie paznokci i włosów
•
jest niezdolny do naturalnego udziału w życiu rodziny oraz niektórych
spontanicznych, emocjonalnych kontaktów
•
bodźce dochodzące z zewnątrz rodzą u niego chaos, z taką sytuacją radzi sobie
odizolowaniem, przestaje odbierać sygnały i reagować
UWIELBIA:
•
masaże, dociski, ugniatanie i łaskotanie
•
zabawę z wodą i w wodzie
•
przytulać się do bliskich
•
ugniatać plastelinę, masę solną, rozmazywać je na meblach
•
wyglądać przez okno i stukać w szybę plastikową zabawką
•
zginać, gnieść palcami i machać sobie przed oczami wszelkiego rodzaju
patyczkami i słomkami
•
na placu zabaw huśtać się na huśtawce i przesypywać w piaskownicy piach między
palcami
• muzykę,
gdy ją usłyszy zaczyna kołysać się i bujać w jej rytmie
•
przeglądać książki, gazety i ulotki reklamujące różnego rodzaju produkty
•
uśmiechać się,
MA
PIĘKNY UŚMIECH
AUTYZM DZIECIĘCY
Zaburzenie rozwojowe
zaczynające się we wczesnym dzieciństwie i
trwające całe życie, objawiające się w
różny sposób u poszczególnych osób, o
zróżnicowanych proporcjach zaburzeń:
SŁABO FUNKCJONUJĄCE - GŁĘBOKI POZIOM
ZABURZEŃ
WYSOKO FUNKCJONUJĄCE - NISKI POZIOM
ZABURZEŃ
AUTYZM JEST
JEDNYM Z NAJBARDZIEJ ZŁOŻONYCH I
NAJTRUDNIEJSZYCH DLA RODZIN ZABURZEŃ ROZWOJU …
OBECNOŚĆ
DZIECKA AUTYSTYCZNEGO W RODZINIE UNIEMOŻLIWIA REALIZACJĘ
JEJ POTRZEB. SĄ TO ZARÓWNO POTRZEBY PODSTAWOWE, JAK I
POTRZEBY „ WYŻSZE”
RODZICE dzieci autystycznych muszą stawić czoła
poważnym trudnościom… Trudne zachowania i skomplikowane potrzeby tych dzieci,
które przez całe życie należy zaspakajać , to codzienne zmartwienia i trud, z
jakim rodzice borykają się przez długie lata „
HOWLIN i RUTTER , 1978
Posiadanie brata/siostry z autyzmem według niektórych badań może mieć negatywny
wpływ na RODZEŃSTWO: zwiększa poziom stresu, negatywną samoocenę,
problemy somatyczne i problemy z zachowaniem. Natomiast inne dowodzą, że
te dzieci wykazują więcej tolerancji i empatii w stosunku do innych osób
niepełnosprawnych, posiadają wyższy poziom altruizmu i idealizmu, są bardziej
dojrzali i odpowiedzialni.
POTENCJALNE
CZYNNIKI
STRESOGENNE w
rodzinie dziecka autystycznego według TEORII
PODSTAWOWYCH POTRZEB LUDZKICH Abrahama
Maslowa (1990)
POTRZEBY
FIZJOLOGICZNE I BEZPIECZENSTWA FIZYCZNEGO:
• większy
ciężar finansowy
• większe
prawdopodobieństwo przytrafienia się
krzywdy członkom rodziny lub
samemu dziecku
• ciągła
niepewność przyszłości
POTRZEBA
PRZYNALEŻNOŚCI I MIŁOŚCI:
•
ograniczone kontakty społeczne
•
ograniczenie bliskości i rekreacji
• różne
reakcje od strony osób spoza rodziny
• wpływ
na wzajemną relację rodziców, łącznie z obwinianiem się
POTRZEBA SZACUNKU
I SUKCESU:
•
ograniczenie możliwości robienia kariery i awansowania
– zarówno dla rodziców, jak i rodzeństwa
•
obniżone poczucie własnych kompetencji jako
rodziców
POTRZEBY POZNAWCZE:
• ograniczone
możliwości zrozumienia dziecka ( często z
powodu braku informacji ze strony
specjalistów )
POTRZEBY
ESTETYCZNE:
•
nadmiernie sztywny podział ról
•
nadmierne wymagania wobec członków rodziny
(szczególnie wobec matki dziecka autystycznego )
•
dezorganizacja życia rodzinnego spowodowana trudnościami
wychowawczymi i skomplikowanymi potrzebami dziecka
autystycznego
•
ingerencja czynników zewnętrznych w strukturę rodziny
POTRZEBA
SAMODOSKONALENIA SIĘ / SAMOSPEŁNIENIA:
•
ograniczone możliwości realizacji
własnych zainteresowań
•
większe przeszkody na drodze realizacji
swoich ambicji
WPŁYW
AUTYZMU NA RODZINĘ
• rodzice
przez cały czas martwią się faktem, że ich dziecko zawsze będzie od nich
zależne i temu uczuciu towarzyszy strach, o to, co stanie się z dzieckiem, gdy
ich zabraknie
• ich
życie skoncentrowane jest wokół chorego dziecka, jego potrzeby wysuwają się na
pierwszy plan pod względem czasu, uwagi, wysiłku i kosztów
poświęconych na ich zaspokojenie
•
przystosowują swoje zachowania i emocje do potrzeb dziecka i okazują mu
więcej cierpliwości
•
zachowania stereotypowe, autostymulujące dziecka są bardzo stresujące dla
członków rodziny, gdyż autystyczne dziecko, zachowując się tak odmiennie i
dziwnie, zwraca na siebie uwagę w miejscach publicznych
•dużym
obciążeniem dla rodziny dziecka dotkniętego autyzmem jest brak wsparcia ze
strony Państwa, brak dostępu do wiarygodnych informacji prowadzi do stresu,
który wywołuje gniew, brak zaufania, brak nadziei, poczucie bezsilności i
uczucie straty
•
największy ciężar spoczywa na barkach matek, to one muszą zrezygnować z pracy
zawodowej i przejąć opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem 24 h/dobę
• matki
częściej doświadczają uczucia bezradności, niepewności i obawiają się przeszkód
jakie mogą w przyszłości wystąpić
•
matki zazwyczaj pragną, by ich autystyczne dziecko miało poczucie, iż jest
kochane i akceptowane przez społeczeństwo a w przyszłości było po prostu
szczęśliwe
• towarzyszy
im przez cały czas obawa, co stanie się z ich
dzieckiem, gdy ich zabraknie
•ojcowie w
wielu przypadkach nie potrafią poradzić sobie z chorobą dziecka i problemami
jakie się z tym wiążą i uciekają w pracę lub po prostu odchodzą od
rodziny
•
rodzeństwo skarży się, że autystyczny brat/siostra często im przeszkadza i
niszczy im rzeczy
•
rodzice dzieci autystycznych narażeni są na czynniki stresogenne, którymi są
odrzucenie i izolacja społeczna
•
wiele dzieci wstydzi się autystycznego rodzeństwa, szczególnie gdy ono w
towarzystwie innych ludzi zachowuje się niegrzecznie, prezentuje zachowania
obsesyjne lub stwarza inne problemy
•
rodzeństwo czuje urazę, gdy rodzinne problemy z autystycznym bratem/siostrą
wpływają na ich prywatność lub stosunki towarzyskie z rówieśnikami
OSOBY Z AUTYZMEM MAJĄ:
TRUDNOŚCI Z KOMUNIKACJĄ:
•
werbalną, jak i niewerbalną, wiele z nich
rozumie wypowiedzi innych osób w sposób
bardzo dosłowny
• dużą
trudność sprawia im rozumienie mimiki twarzy i tonu głosu
•
niektóre nie mówią, lub ich mowa jest bardzo
ograniczona, wolą korzystać z alternatywnych metod
komunikacji
• z
trudem przychodzi im zrozumienie wzajemnego
charakteru rozmowy
TRUDNOŚCI Z INTERAKCJAMI
SPOŁECZNYMI:
•
nie rozumieją niepisanych zasad społecznych
•
robią wrażenie obojętnych, bo nie zauważają
emocji innych osób
•
preferują spędzanie czasu w samotności
zamiast szukać towarzystwa innych ludzi
•
zachowują się „dziwnie” lub nieadekwatnie
ZABURZENIA INTEGRACJI
SENSORYCZNEJ:
•
manieryzmy ruchowe
•
obniżona sprawność ruchowa
•
koncentracja na cząstkowych lub niefunkcjonalnych
właściwościach przedmiotów
•
nagłe, nieprzewidywalne reakcje
•
nadpobudliwość psychoruchowa
•
stereotypowe zainteresowania
•
schematyczne zachowania
•
trudności w samoobsłudze
•
zaburzenia rozwoju mowy i komunikowania się
•
problemy w relacjach z innymi ludźmi
•
trudności w uczeniu się nowych umiejętności
•
równowaga – niepewność grawitacyjna, hiporeaktywność
•
propriocepcja – poszukiwania bodźców
• dotyk –
nadwrażliwość, hiperaktywność, słabe różnicowanie bodźców
• nieprawidłowe
przetwarzanie informacji sensorycznej w systemach zmysłowych
( słuch, wzrok, smak, węch )
•
obniżona zdolność planowania motorycznego ( dyspraksja )
•
słaba zdolność wyobrażania i organizacji
zachowania
TRUDNOŚCI Z WYOBRAŹNIĄ
SPOŁECZNĄ:
•
przewidywaniem tego, co zaraz nastąpi lub
może nastąpić
•
rozumieniem zagrożeń
•
uczestnictwem w grach i zabawach
opierających się na wyobraźni
•
przygotowywaniem się na zmiany i planowaniem
•
radzeniem sobie z nowymi, nietypowymi sytuacjami
ZABURZENIA CENTRALNEJ
KOHERENCJI:
•
lepiej dostrzegają szczegóły od osób „zdrowych”
•
gorzej radzą sobie z syntezą tych
szczegółów
•
gorzej radzą sobie z odnajdywaniem
relacji pomiędzy tymi szczegółami
INNE PROBLEMY:
•
zaburzenia funkcji poznawczej
•
problemy somatyczne i neurologiczne np. padaczka
NIE ZAPOMINAJ O
LUDZKICH WARTOŚCIACH OSOBY AUTYSTYCZNEJ. ONA ODCZUWA
TAK JAK INNI, DOZNAJE SZCZĘŚCIA I
NIEPOKOJU, MOŻE SIĘ ZŁOŚCIĆ, BYĆ PODNIECONA
LUB MARTWIĆ SIĘ, ALE JEST JEJ O
WIELE TRUDNIEJ WYRAZIĆ SWOJE ODCZUCIA
CHCESZ
POZNAĆ AUTYSTĘ
PRZYJDŹ
DO NAS
NAJCZĘŚCIEJ
SIEDZI SAM W POKOJU NA PARAPECIE W OKNIE
UŚMIECHA
SIĘ, WYDAJE DZIWNE DŹWIĘKI
I WYMACHUJE
PRZED OCZAMI PLASTIKOWĄ CZĘŚCIĄ ZABAWKI
CHOCIAŻ
CZĘSTO SPRAWIA KŁOPOTY
I
ŻYCIE Z NIM BYWA TRUDNE
BARDZO
GO KOCHAMY
I
WIEMY, ŻE ON TEŻ NAS BARDZO KOCHA
I
JEST Z NAMI SZCZĘŚLIWY
ZAPRASZAMY
Monika, Zuzia i
Kacperek
„ Bo jedynie człowiek
może obdarzyć drugiego człowieka tym, co
najcenniejsze: miłością, szacunkiem, zaufaniem.
Każdy z nas tego potrzebuje. Osoba autystyczna
potrzebuje tego JESZCZE BARDZIEJ „
Grandin, Scariano
Literatura:
- Fundacja Synapsis
- "Jak pomóc rodzinie" P.Randall, J.Parker,
GWP 1999
- własne doświadczenia :)